نحوه انتقاد کردن مؤثر و صحیح چگونه هست ؟
انتقاد کردن از دیگران همیشه کاری بد و منفی نیست. این را بدانید که یک راه پیشرفت ذهنی و فکری هر فرد دریافت انتقادهای سازنده است. اگر کسی را دوست داشته باشید و در او موردی ببینید که حس کنید میتواند آن را برطرف کند و با همین اصلاح رفتاری زندگی خود را بهتر کند، در اصل شما با انتقاد خود به او مهربانی کردهاید.
پس اگر از شما انتقاد شد در برابرش موضع نگیرید و ناراحت نشوید. انتقادی که شما را به کمال نزدیکتر کند و باعث شود در زندگی موفقتر باشید، مانند هدیهای است که از ته دل به شما داده شده است.
یکی از اصول اولیه ی روابط انسانی خوب انتقاد به طور خصوصی است. اگر شما از فردی که نتیجه ی رفتار و اعمالش منفی است، در حضور همکاران دیگر انتقاد کنید، نتیجه این عمل شما آن خواهد بود که او را در موضع دفاعی شدیدتری قرار دهید.همچنین اگر از او در خارج از محیط کار انتقاد کنید، ممکن است در نظر او کمتر تهدید کننده تلقی شود. رستوران یا محل تجمع کارکنان به مناسبت های گوناگون محل مناسبی برای برخورد یا انتقاد از فرد دشوار است.
اما چرا همه ما از انتقاد می ترسیم؟ خب، راستش این است که انتقاد بد و مخرب دقیقا همان چیزیست که اسم انتقاد را ترسناک کرده. انتقاد مخرب با هدف حمله به عزت نفس یک شخص و توهین به شخصیت و محبوبیت او صورت می گیرد و نتیجه این کار چیست؟ ایجاد احساس شکست و ناراحتی برای آن شخص
در حالت معمولی، ما همه از یکدیگر حمایت می کنیم ولی وقتی این حمایت برداشته شود و قرار باشد از کسی انتقاد کنیم باید بلد باشیم چطور این کار را انجام بدهیم. ما در این مطلب نکات مهم و مفیدی که باید قبل از انتقاد از کسی در نظر بگیرید را در اختیارتان می گذاریم. این نکات به شما کمک می کنند تا با انتقاد سازنده باعث شوید طرف مقابلتان هم در محیط کارش بهترعمل کند و هم در زندگی شخصی اش موفق تر شود.
دو نوع انتقاد داریم که با یکدیگر متفاوت هستند. انتقاد سازنده و انتقاد مخرب
یادتان باشد که در هر دو، هدف منتقد تخریب و کینهورزی نیست چون اگر این گونه باشد دیگر به این کار نمیتوان انتقاد کردن از دیگران گفت. تفاوت این دو در نحوه برخورد انتقادکننده است.
انتقاد سازنده:
در این انتقاد شخص تلاش میکند تا اشکالاتی را که می بیند را با دادن راهحلهای موثر، به طرف مقابل بگوید. نخستین خصوصیت انتقاد سازنده این است که تنها اشکالات را بیان نکنید. دومین خصوصیت این نوع انتقاد، شیوه انجام آن است. اینکه به طوری انتقاد کنید که شخص در مقابل آن جبهه نگیرد. سخنی با محبت و مثبت از خصوصیتهای انتقاد سازنده است. در این نوع از انتقاد به اعتماد به نفس فرد مقابل آسیبی نمی رسد و شخص محکم تر برای برطرف کردن عیبهای خود قدم برمی دارد.
انتقاد مخرب:
در این نوع از انتقاد شخص با خشونت و بعضی اوقات در زمان نامناسب، انتقاد خود را بیان میکند. از سوی دیگر تنها عیبها و اشکالات شخص دیگر را به او میگوید به جای اینکه راه کار صحیح و عملی در اختیارش بگذارد. امکان دارد انتقاد کننده مقصود بدی از این کار نداشته باشد اما با روش اشتباهی که انتقاد کند سبب دلخوری و بعضی وقتها از بین رفتن اعتماد به نفس طرف روبرو شود. این نوع انتقاد امکان دارد بسیار آسان تبدیل به عیبجویی گردد و سبب میشود تا به روابط دو طرف آسیب وارد شود.
انتقاد شدید، هر چند با حسن نیت و خیرخواهانه انجام گیرد، باعث رنجش فرد و صدمه به خود او می شود و رفتار دفاعی را در وی تحریک میکند. بنابراین بهتر است ابتدا انتقاد را به شیوه ای ملایم آغاز کنیم و اگر ضروری تشخیص دادیم، بعداً آن را شدیدتر کنیم. انتقاد شدید نیز مشکل آفرین است چون عدول از موضع خود و پس گرفتن یا تکذیب کردن آن مشکل است.
-
آداب و اصول انتقاد کردن:
برای اینکه بتوانید انتقاد خود را در جهت مثبت و سازنده به کار بگیرید لازم است قبل از هر چیز با آداب و اصول انتقاد کردن آشنا باشید. مهمترین آدابی که هنگام انتقاد کردن باید آنها را رعایت کنید موارد زیر را در بر میگیرند:
1- پی بردن به ضرورت انتقاد
قبل از اینکه شروع به انتقاد از کسی بکنید از خود سؤال بپرسید که چرا میخواهید این کار را انجام دهید و انتقاد شما چه ضرورتی دارد؟ آیا هدفتان از این کار رشد و پیشرفت طرف مقابل است یا با این کار میخواهید عصبانیت و ناراحتی خود را به گونهای تخلیه کنید؟ اندکی مکث پیش از انتقاد کردن، باعث میشود هیجان زده عمل نکنید و کنترل بیشتری روی حرفهای خود داشته باشید.
2- انتخاب زمان مناسب برای انتقاد کردن
یک اصل بسیار مهم در انتقاد کردن این است که زمان درستی را برای این کار انتخاب کنید. انتقاد کردن زمانی که فرد مقابل وضعیت روانی مناسبی ندارد، نه تنها تأثیری نمیگذارد بلکه حتی وقتی به بهترین شکل گفته شود نیز به سوءتفاهم میانجامد و به احتمال زیاد فرد مقابل آن را نوعی تهدید شخصی برداشت میکند. در نتیجه همیشه تلاش کنید موقعیت را به درستی بسنجید و ببینید آیا کسی که میخواهید از او انتقاد کنید از نظر روانی آمادگی دارد یا خیر.
3- مطرح کردن انتقاد در فضای خصوصی
انتقاد کردن در جمع زمانی که امکان گفتوگوی خصوصی وجود دارد هرگز توصیه نمیشود. این کار معمولاً اعتماد به نفس افراد را هدف قرار داده و منجر به تجربه احساسات ناخوشایندی نظیر شرم و خجالت زدگی میشود. در نتیجه تلاش کنید در فضایی خصوصی انتقادات خود را مطرح کنید. این کار به طور غیر مستقیم به فرد مقابل نشان میدهد که برای او احترام قائلید و قصد تخریب شخصیتش را ندارید و خواهان برقراری ارتباطی موفق و موثر هستید.
از ایفا کردن نقش رئیس، اجتناب کنید:
بیشتر کارکنان اگر احساس کنند همکارشان در هنگام انتقاد نقش رئیس را ایفا میکند، رنجش پیدا میکنند. شخص دشوار از آن جهت بیشتر دلخور میشود که اکثر افراد دشوار،حالت دفاعی دارند. معنی “رئیس بازی آن است که شما به گونه ای رفتار کنید که گویی در رابطه با شخص دیگر، اختیار (قدرت) رسمی دارید؛ در حالیکه در حقیقت شما یک همکار یا مرئوس هستید”. یکی از نمونه های رئیس بازی آن است که به همکار خود بگویید: “اگر آن برنامه را تا بعدازظهر امروز برای من ننویسی، باید بعد از وقت اداری کار کنی تا به اتمام برسد.”
چگونه درست انتقاد کنیم؟
- مودب و خوش صحبت باشید
- روی کار تمرکز کنید، نه روی فرد
- سعی کنید غیر مستقیم انتقاد کنید
- به کسی نگویید تو اشتباه میکنی
- نقاط مثبت را نادیده نگیرید
- هنگام انتقاد کردن دستور ندهید، پیشنهاد بدهید
- هنگام انتقاد کردن خود را جای طرف مقابل قرار دهید
- از چیزی که نمیدانید انتقاد نکنید
- برای انتقاد کردن غرض شخصی نداشته باشید
- در زمان انتقاد کردن پیشنهاد جدیدی برای ارائه داشته باشید
- انتقاد را به صحنه جنگ تبدیل نکنید
- هیچ کسی را با دیگری مقایسه نکنید
- در حرف زدن شفاف باشید
- به کسی نگویید تو اشتباه میکنی
دیدگاهتان را بنویسید